Bułgaria jak każde państwo o rodowodzie słowiańskim, posiada bardzo wiele tradycji oraz wierzeń ludowych, które są obecne w życiu Bułgarów. Co prawda, różnią się one nieco w poszczególnych regionach, ale ich etymologia jest taka sama. Słyszeliście co nieco o takich zwyczajach i wierzeniach ludowych? Jeżeli nie to bardzo dobrze trafiliście, bo właśnie przedstawię pokrótce najważniejsze, a zarazem najciekawsze z nich. To zaczynamy!
Któż z Nas nie zastanawiał się nad pochodzeniem tańca na rozżarzonych węglach? Skąd to się wzięło? Otóż odpowiedź jest bardzo bałkańska! Nestinarstwo – czyli taniec na rozżarzonych węglach, wywodzi się z tradycji bułgarskiej. Podczas obchodów dnia związanego ze św. Konstantym i Heleną odbywały się tańce na rozżarzonych węglach, mające na celu zapobieganie gradobiciom oraz wyproszenie dobrobytu dla wszystkich mieszkańców. Obrzęd ten odbywa się zawsze 21 maja. Na południowych krańcach kraju, niektórych wioskach przetrwały do tej pory specjalne pomieszczenia gdzie wykonywano ten rytuał oraz gdzie przechowywany jest tzw. święty bęben, wykorzystywany w obrzędzie Nestinari. Jeśli chcecie zobaczyć jak wygląda taki taniec to zapraszamy na pokazy odbywające się również w największych kurortach Bułgarii, takich jak: Złote Piaski, Nessebar czy Słoneczny Brzeg.
Pierwszy dzień Nowego Roku w Bułgarii związany jest z tradycją polegającą na tym, iż domy odwiedzają tzw. Surwakari, czyli mężczyźni, którzy w różnobarwnych strojach przybywają do innych gospodarstw, życząc wszystkim mieszkańcom pomyślności w Nowym Roku. Ich obowiązkowym atrybutem są zdobione kłosy zbóż, za pomocą których uderzają delikatnie odwiedzane osoby, tak aby w nadchodzącym roku mieli oni wiele szczęścia oraz pieniędzy.
W lokalnej bałkańskiej tradycji, szczególnie w obszarach rolniczych, istnieje obrzęd nazywany peperuda. Wywodzi się on z wierzeń słowiańskich, które są do tej pory obecne życiu Bułgarów. Na czym polega peperuda? Chodzi o to, aby w okresie suszy wyprosić opady deszczu, które są bardzo ważne dla życia na Ziemi. Tradycja ludowa polega na tym, iż młode dziewczęta ozdabiają się kolorowymi kwiatami oraz zielonymi liśćmi, wybierając spośród siebie jedną, która będzie tzw. motylem. Gdy dziewczęta są już pięknie przyozdobione żywą roślinnością, wykonują one tańce polewając przy tym wodą tzw. motyla. Skuteczne wypraszaniu deszczu? Nie wiem, ale na pewno niezwykłe widowisko dla turystów!
Innym niezwykle ciekawym obrzędem w Bułgarii jest tzw. Zabawa Krukerów, odbywająca się corocznie na wiosnę. Obrzęd ten polega na wykonaniu kolorowych, unikatowych masek, które zasłaniają twarze uczestników parady. Każdy przygotowuje sobie również piękny strój, który świadczy o zdolnościach artystycznych poszczególnych uczestników. Zawsze jest wśród Kukerów osoba posiadająca przy stroju dzwoneczki, które mają odganiać złe moce i choroby. Zabawa ta ma na celu wyproszenie urodzaju zbiorów nadchodzącym roku, co warunkuje dostatnie życie mieszkańców wsi.
Jeżeli będziecie w północnej części Bułgarii początkiem marca i Waszym oczom ukażą się czerwone koce na drzewach, czerwono białe zwoje wełny porozrzucane po polach, albo zobaczycie stado białych owieczek z czerwonymi kokardami nie bądźcie zdziwieni. Zadacie sobie pewnie pytanie – skąd to się wszystko wzięło i czemu to służy? Już tłumaczę. Kolejnym wierzeniem ludowym jest tzw. martenica, czyli zwyczaj polegający na obdarowywaniu się nawzajem kłębkami czerwonej i białej wełny owczej, która zapewnia dobrobyt. Dodatkowo gospodynie w pierwszych dniach marca maja za zadanie każde drzewo owocowe przykryć czerwonym płótnem, a na polach uprawnych porozsypywać kłębki kolorowej wełny, ponieważ takie zabiegi mają przynieść urodzaj na kolejny rok. Tradycja ta jest w szczególności kultywowana na północnym wybrzeżu Bułgarii.
Warto nieco wspomnieć również o pogańskiej tradycji, przeniesionej na grunt chrześcijański, czyli tzw. łazaruwane. Obrzęd ten ma zawsze miejsce w sobotę wielkanocną polega na odwiedzaniu przez młode dziewczęta przygotowywane do zamążpójścia innych gospodarstw. Podczas każdej wizyty dziewczęta śpiewają oraz tańczą, tak aby zwrócić na siebie uwagę kawalerów. Tradycja głosi, iż tam gdzie pojawią się młode panny zagości bogactwo, szczęście i urodzaj. Pewnie dlatego zwyczaj ten jest wciąż tak silnie kultywowany wśród Bułgarów 🙂
Omawiając tradycje i wierzenia ludowe na Bałkanach, należy wspomnieć, że opisy nie oddają ich sensu i piękna, tak jak możliwość zobaczenia tego na żywo. Dlatego gorąco polecamy odwiedzenie końcem stycznia, razem z firmą New Challenge małego miasteczka nazwie Pernik, znajdującego się ok. 40 km na zachód od Sofii. Corocznie odbywa się tam bułgarska parada karnawałowa, połączona z przedstawieniem obyczajów i tradycji z terenów całej Bułgarii, ale i innych krajów bałkańskich. Oficjalna nazwa tego eventu to „Międzynarodowa maskarada Surwa”. Przez cały dzień główną arterią miasta przechodzą liczne, barwne korowody, prezentując rozmaite lokalne stroje oraz obrzędy z nimi związane. Wszyscy uczestnicy oprócz wyśmienitej zabawy starają się wg wierzeń ludowych przepędzić zimę tak, aby wiosna zagościła czym prędzej na bałkańskiej ziemi. Oczywiście oprócz czegoś dla ducha jest również możliwość spróbowania czegoś dla ciała. O czym mowa? O licznych potrawach kuchni bałkańskiej, które rozpieszczą podniebienie każdego turysty, ale kulinariach będzie można poczytać więcej odwiedzając Nasz blog następnym razem. Póki co, zaplanujmy spędzenie końcówki karnawału na najbarwniejszym festiwalu na Bałkanach! Do zobaczenia w Perniku!
